İSVİÇRE SİSTEMİ YARIŞMALAR YÖNETMELİĞİ FIDE İsviçre Kuralları (FIDE Swiss Rules)1987 Genel Kurulunca onaylanmış. 1988, 1989, 1997 ve 1998 Genel Kurulları ve 1999 Yönetim Kurulunca değişiklikler yapılmıştır. Kapsam: Bu yönetmelik, FIDE İsviçre Kuralları ile yönetileceği açıklanan FIDE Yarışmalarında ve FIDE kayıtlarına geçecek turnuvalarda kullanılacaktır. Bu nedenle, bu yönetmelikten sadece küçük sapmalara izin verilir, bu sapmalar yarışma başlamadan önce açıklanmalı ve katılımcıların özellikle bu konulara dikkati çekilmelidir. Eşlendirmeler ve sonuçların değerlendirilmesinde bilgisayar ve bir program kullanılacaksa, bu, hakeme bir yardım olarak kabul edilir. Hakem bilgisayar çıktısını kabul edebilir veya değiştirebilir; çünkü sorumluluk ve son söz hakemindir. Not: 1987 Genel Kurulunca onaylanan FIDE İsviçre Kurallarında (C04. A) rakiplerin değiş-tokuşu (madde 12.7) için sınırlama öngörülmüştü. Örneğin renkleri eşitlemek için, değiş-tokuş yapılacak oyuncular arasındaki rating farkının en fazla 100 puan olması gibi. 1988 Genel Kurulu, bunun sadece Maksi Turnuvalar için geçerli olmasına karar verdi. Oyuncu sayısı 2n’den çok olan (n: tur sayısı) turnuvalar Maksi’dir. 1988 Genel Kurulunca onaylanan FIDE İsviçre Kurallarında madde 10. 2 ve 10. 8’de parantez içinde yer alan ifadelerle beraber, madde 12.7 sadece Maksi turnuvalara uygulanacaktır. A. İsviçre Sistemi Turnuvaların Temel Esasları 1. Oynanacak tur sayısı önceden açıklanır. 2. İki oyuncu aralarında sadece bir defa oynayabilirler. 3. Oyuncular eşit puanlı veya en yakın puanlı rakiplerle eşlendirilir. 4. Olanaklı ise, oyuncular siyahla oynadıkları sayıda beyazla oynarlar. 5. Olanaklı ise, oyuncular bir önceki turdaki renklerinin tersini alırlar. 6. Son sıralama, alınan puanların toplanmasıyla belirlenir: Galibiyet için 1 (bir) puan, beraberlik için 0,5 (yarım) puan ve yenilgi için 0 (sıfır) puan. Rakibi gelmeyen bir oyuncu 1 (bir) puan alır. B. Genel Eşlendirme Kuralları 7. Eşlendirme Numaraları Birinci turun eşlendirmesi yapılmadan önce, katılımcıların listesi hazırlanır ve katılımcılara listedeki sıralarına göre Eşlendirme Numarası verilir. En üst sıradaki ve en yüksek ratingli (kuvvet puanı) oyuncu 1 numaradır. Bu kurallarda 1 numara en üst (yüksek) eşlendirme numarası olarak geçecektir. Aynı kuvvet puanına sahip veya kuvvet puansız oyuncular, sırasıyla, FIDE unvanına, belki yerel kuvvet puanına göre sıralanırlar, olmazsa kura çekilir. Oyuncuların bilgilerini kaydetmek için eşlendirme kartları (B02. Rating Kuralları) kullanılabilir. 8. Tur Atlama 8.1. Bir turda oyuncu sayısı çift değilse, en alt puan grubunun en altındaki oyuncu tur atlatılır. 8.2. Bir oyuncu sadece bir defa tur atlatılır. Rakibi gelmediği için puan kazanan bir oyuncu, tur atlatılamaz. 8.3. Tur atlatılan oyuncu o tur için bir puan alır. Rakibi ve rengi yoktur. 9. Bir Puan Grubunun Eşlendirilmesi 9.1. Aralarında oynamamış iki oyuncu, eşlendirilmeleri halinde eğer birisi aynı rengi üst üste üç defa almayacaksa veya renk farkı ikiden çok olmayacaksa “Uygun Rakip” sayılırlar. 9.2. Aynı puanlı oyuncular bir puan grubunu oluştururlar. Oynanmış olan tur sayısının yarısı kadar puan almış oyuncular, medyan (orta) puan grubunu oluştururlar. Eşlendirmeye en üst puan grubundan başlanır ve medyan grubunun hemen öncesine kadar aşağı doğru devam edilir, buradan en alt puan grubuna geçilir ve yukarı doğru devam edilir, medyan grup sona bırakılır. Medyan grup aşağı doğru eşlendirilir. 9.3. Gruptaki oyuncular, eşlendirme işleminden önce aşağıdaki nedenlerden dolayı, grubu içinde uygun bir rakip bulamayan oyuncular, komşu gruba geçerler. a. Oyuncu, grubundaki tüm oyuncularla oynamışsa, b. Oyuncu, bir rengi diğerinden iki fazla almış ve grup içinde rengine uygun rakip bulamıyorsa, c. Oyuncu, son iki tur aynı renkle oynamış ve grup içinde rengine uygun rakip bulamıyorsa, d. Grubun sayısını çift yapmak gerekiyorsa, Bu şekilde grup dışına geçen oyuncuya “ Artık Oyuncu “ denir. Artık oyuncunun nasıl seçileceği, “Artık Oyuncu Seçim Kuralları” bölümünde verilmiştir. 9.4. Gerekli kaydırmalar yapıldıktan sonra, gruptaki oyuncular eşlendirme numaralarına göre sıralanır ve üst yarıdaki oyuncularla alt yarıdaki oyuncuların eşlendirilmesi denenir. Buna “ Öngörülen Eşlendirme “ denir, rakip ve renk, uyum açısından gözden geçirilecektir. Gruptaki oyuncular 1, 2, 3……….n şeklinde numaralandırılırsa, öngörülen eşlendirme (renkleri dikkate almadan) şöyle olur: 1- (n/2+1); 2- (n/2+2). . . , n/2-n 9.5. Öngörülen eşlendirmede daha önce oynamış iki oyuncunun eşlendirmesi çıkarsa, alttaki oyuncu grup içindeki bir başkasıyla değiş-tokuş yapılır. Renklerin eşitlenmesi ve sırasıyla değişebilmesi için, olanaklı olan diğer değiş-tokuşlar da yapılabilir. Değiş-tokuşun nasıl yapılacağı Değiş-Tokuş Kurallarında açıklanmıştır. 9.6. Kilitlenmiş Bir Medyan Grubunun Eşlendirmesi: Medyan grubu eşlendirilemiyorsa, aşağıdakiler adım adım yapılarak açılmalıdır: ·Eğer, üst gruptan gelen artık oyuncu sayısı alttan gelenlerden çok ise, alt grubun ilk eşlendirmesi bozularak, bu eşlendirmenin iki oyuncusu artık oyuncu olarak orta gruba dahil edilir. Medyan grubu eşlendirmesine yeniden başlanır. ·Eğer, yukarıda anlatıldığı biçimde olmuyorsa, o zaman üst grubun en yakın eşlendirmesi bozularak, bu eşlendirmenin iki oyuncusu artık oyuncu olarak orta gruba dahil edilir. Medyan grubu eşlendirmesine yeniden başlanır. 13. Son Tur Uygulanabilecek İstisnalar Son turda, daha önce oynamamışlarsa aynı puanda olan oyuncuların eşlendirilmesini öngören Madde 3, renk eşitlemesi ve renklerin sırayla değişmesini düzenleyen maddelerden daha öncelikli olur. Bu, oyunculardan birinin aynı rengi üst üste 3 kez alması veya bir renkle diğerinden 3 fazla oynaması gerekse bile, böyledir. C. Kısa Eşlendirme Örnekleri 14. Birinci Turun Eşlendirilmesi 14.1. Eğer oyuncu sayısı tek ise, kuvvet puanı sıralamasında en altta olan tur atlar. 14.2. 1 numaralı oyuncunun rengi kura ile belirlenir; listenin üst yarısındaki diğer tek numaralı oyuncular da 1 numaranın rengini alırlar. 2 numara ve üst yarıdaki diğer çift numaralar diğer rengi alırlar. Kura çekimine bağlı olarak, 40 oyunculu bir turnuvanın ilk tur eşlendirmesi ya 1–21, 22–2, 3–23, 24–4 ya da, 21–1, 2–22, 23–3, 4–24. . . 20–40 şeklinde olur, ilk yazılan oyuncu beyazdır. Renklerin kurayla belirlendiği tek durum budur. 14.3. Oyunlarını kazanan oyuncular birer (1) puan, beraberlik yapanlar yarımşar (1/2) puan, kaybedenler ise sıfır (0) puan alır. 15. İkinci Tur 15.1. Oyuncular puanlarına göre gruplanırlar. 15.2. Tur Atlama. Oyuncuların sayısı tekse, Madde 8’de açıklandığı gibi bir oyuncu tur atlar. 15.3. Eşlendirme en üst puan grubuyla (1 puan) başlar, en düşük puan grubuyla (0 puan) devam eder ve medyan grubuyla (0, 5) son bulur. Sonraki turların ikinci tur eşlendirmesi hakkında detaylı açıklama C.04.A bölümünde verilmiştir. D. Diğer Konular 16. Eşitlik Bozma Kuralları FIDE turnuvalarının çoğunda eşitlik bozma kuralları turnuva yönergesinde belirtilir. Bu yönergenin yokluğunda, eşitlik bozma öncelikleri aşağıdaki gibi belirlenir. a. Katılımcılarının tümünün kuvvet puanına sahip olduğu isviçre sistemi turnuvalarda, eşitlik bozarken, önce, en düşük kuvvet puanlı birer rakibi çıkardıktan sonra kalanların toplamını alın. En yüksek toplama sahip olan oyuncu kazanır. Eğer hala eşitse birer düşük kuvvet puanlı rakibi daha çıkarın, eşitlik bozulana kadar aşama aşama gidin, b. Bu durumun olmadığı isviçre sistemi turnuvalarda kademeli puan toplamına bakın. En yüksek toplama sahip olan oyuncu kazanır. Eğer hala eşitse, ilk tur puanlarını çıkarın, gerekirse ikinci turları ve gerekirse çıkarmaya devam edin. 17. Geç Girişler FIDE Turnuva kurallarına göre FIDE yarışmasında yer alacak olan bir katılımcı, önceden bildirilmiş olan kura çekimi öncesi, oyun yerine gelmezse, turnuvadan çıkarılır. Katılımcının geç kalması kaçınılmazsa, bunu yazılı olarak bildirmesi halinde istisnai bir uygulama yapılabilir. Başhakem, bu durumda “geç katılımcı” olarak aşağıdaki şekillerde kabul edebilir: a.Eğer oyuncu ilk tura yetişebilecekse, eşlendirme numarası verilerek olağan biçimde eşlendirmeye alınır, b.Eğer oyuncu ancak ikinci (veya üçüncü) tura yetişebilecekse, bulunamayacağı turlar için eşlendirmeye alınmaz. Oynamadığı turlar için puan almaz ve turnuvaya gelince eşlendirme numarası verilir ve eşlendirmeye dahil edilir. Bu durumlarda, oyunculara turnuva başında verilen eşlendirme numaraları geçicidir. Katılımcı listesi kapanınca numaralar kesinleşir ve çizelgelerde gerekli düzeltmeler yapılır. Ortada bulunmayan bir oyuncu tur atlatılamaz. 18. Oyuncuların Yararına Değişikler FIDE İsviçre Kuralları oyuncuları tarafsız ve tutarlı bir biçimde eşlendirir ve farklı hakemler bu kuralları izlediğinde aynı eşlendirmeyi bulmalıdırlar. Unvan normu kazanabilmeleri için oyuncuların yararına olabilecek değişikliklerle ilgili bir teklif GRAZ Kongresinde red edilmiştir. 19. 1997 KIŞINEV Kongresinde belirtildiği gibi onaylanmış programlar aşağıda verilmiştir: PETUNIA Hollanda Sistemi, GMB Lim Sistemi, SWISS CHESS Hollanda Sistemi, SVBOSS CHESS Hollanda Sistemi, DUBOV, BURSTEIN SİSTEMİ (GA 1998) 20. Turnuva Raporlarında Hakemin Bildirmesi Zorunlu Bilgiler: 20.1. FIDE’ye rapor hazırlanırken, hakem hangi resmi FIDE İsviçre Sisteminin kullanıldığını bildirecektir. (GA 1997) 20.2. Başka bir sistem kullanılacaksa, hakem bu sistemin kurallarını İsviçre Eşlendirme Komitesinin inceleyebilmesi için göndermek zorundadır. (GA 1997) 20.3. Bir oyuncunun norm alabilmesi için eşlendirmede değişiklik yapıldığı ispat edilebiliyorsa, Ölçüm-Terfi Komisyonuna bir rapor gönderilerek, Etik Komisyonun disiplin tedbirleri uygulaması sağlanabilir. (GA 1997) 21. Mevcut İsviçre Sistem Kurallarına Ekler (Hollanda Sistemi) B2, B5, ve B6’da verilen kurallar, son turda P’den fazla puanlı gruplarda, var olandan daha fazla eşlendirmeye yol açıyorlarsa, kullanılmazlar. Bu kuralların uygulanmasıyla, eşlendirme sayısı değişmiyorsa, kullanılırlar. 22. Aynı Federasyondan Olanların Eşlendirilmesi Yaş Grupları ve Gençler Dünya Şampiyonalarında aynı federasyona mensup ve P’nin üzerinde puanı olan oyuncular son üç turda eşlendirilmeyecektir. (EB99)